فهرست کامل فرهنگ لغت مردم کوچه و بازار فارسی قسمت هشتم

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

 

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

دمرو-کسی که دمر خوابیده

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

بچه ی-اهل ِ

خانم آوردن-پا اندازی کردن

 

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

 

چغلی کردن-شکایت کردن

 

جوش آمدن-به خشم آمدن-کج خلقی سخت کردن

 
پا بر جا کردن-اثبات-مستحکم کردن
تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

پابوسی-زیارت

روی شکم سیری-بدون تعهد-از سر بی خیالی

اجل معلق-مرگ ناگهانی

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

درخت اگر-امید پوچ و واهی

دُنگ-سهم-حصه

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند
چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن
خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

دبه-ظرف-کوزه

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

 

رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

 

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن(از باران به ناودان پناه آوردن)

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

پا بر چین رفتن-آهسته و آرام با نوک پا رفتن

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن
دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

پیشنهاد-طرح

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

خرس-چاق و درشت-تنومند

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن
چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

پر پر کردن-نزدیک شدن بلا

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

 

خیرات کردن-چیزی را

چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن
آی زرشک(آی زکی)

جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

حاضر به یراق-حاضر و آماده

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

 

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

این خاکدان-دنیا
تنگ هم-چسبیده به هم

 
ریخت و روز-سر و وضع-شکل و حالت

پیه آوردن-چاق شدن

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

 

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

چشم و همچشمی-رقابت

 

خاطره-یادگار

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

 

درخت اگر-امید پوچ و واهی

آن چنانی-چنانکه خود می‌دانی-بسیار گران‌بها-بسیار عجیب

 

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن
دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

 
چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

 

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

 

خستگی در کردن-استراحت کردن

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

خش و خش-نگا. خش خش

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

 

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده
دق دلی-دق دل
 

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ
حال کردن-لذت بردن

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

دو به هم زن-دو به هم انداز

 

ته خوار-بچه باز

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن
 

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد

خانم آوردن-پا اندازی کردن

آب دادن بند(خود را لو دادن، فرصت را از دست دادن)
دستک-دفتر حساب
زیر اخیه کشیدن-زیر فشار گذاشتن

زیر گرفتن-زیر کردن

 

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

چوروک-چین و شکن

 

تر دست-ماهر-شعبده باز

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت
افسارگسیخته-سرکش

پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

اسکلت‌بندی(طرح‌ریزی، زیرسازی)

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

جهیزیه-نگا. جهیز
آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)

انگشت‌شمار-کم-معدود

انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)

تردستی-مهارت-شعبده بازی

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

 

دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی
چشم خوردن-نظر خوردن
جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

امروزه روز(این روزها، در این دوره و زمانه)

ته آواز-صدای نسبتن خوب

 
رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

 

خل و ول-دیوانه-ساده لوح

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن

زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

خاله ماستی-آدم بی اهمیت و بی ارزش

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

بنا کردن-شروع کردن

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش
رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس

دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد

خداپسندانه-مورد پسند خدا

 

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن
 

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز
پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

زیر سر کسی بلتد شدن-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

بامب-توسری

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن
جن بو داده-نوعی دشنام است

جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)
خوش جنس-خوش باطن-سلیم النفس

 

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن
تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت
 

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

 

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان
التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

تک و پو زدن-به هر دری زدن-با تمام درماندگی کوشیدن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

 

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

جوشی-تند مزاج-زود خشم-عصبانی

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

 

 
آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)
دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

 

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

بنده منزل-خانه ی من
دَدَر-بیرون-کوچه

تا-لنگه-همتا

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

خوردنی-غذا-قابل خوردن

 

دور از جناب ب-لانسبت

 

چال شدن-گود شدن-دفن شدن-در زیر خاک گذاشته شدن

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

 
خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن
بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

بوق سگ-بسیار دیر وقت

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟

حساب راسته حسینی-رو راست-بی شیله پیله

پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند
چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن
زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

چیلک دان کسی را تکاندن-کسی را وادار با افشای رازش کردن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

بی فک و فامیل-بی کس و کار

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

زاچ-زائو

ذوق زده شدن-ناگهان بسیار خوش حال شدن-از شادمانی بسیار و ناگهانی بیمار شدن
حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند
از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

دل آمدن-به چیزی تن در دادن

 

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن