کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 418

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی
چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

ریش تراش-دستگاهی دارای تیغ برای تراشیدن ریش
باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

 

 
 

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

 

آبدار-سخت-شدید-سنگین

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد
دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

 

 

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

 
از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن
برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

از پاشنه در آوردن-به هر گوشه و کنار سر کشیدن

دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

جیش-ادرار در زبان کودکان

اجاق-دودمان

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود
رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن

آفتابه خرج لولهنگ کردن(چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن)

 

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

اُرُسی-کفش

الابختکی-اتفاقی-تصادفی
رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن
آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد
جگرکی-جگر فروش

پیه سوز- پی سوز

باریک-دقیق-حساس

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

 

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز

چرک-کثیف

چکشی جواب دادن-محکم و قاطع پاسخ دادن-تند و برخورنده پاسخ دادن

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن

 
حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

آب و خاک(میهن، دیار)

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

ریپ آمدن-فخر فروختن-به دروغ بر خود بالیدن

در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

تخت پایی-صاف بودن کف پا

به تور زدن- به تور انداختن

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

آب آتش زده-اشک

بپا-مواظب باش-متوجه باش

انگشت کردن-انگشت رساندن

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

 

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است
خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن
حرف بی ربط-سخن نامربوط

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن
به بیراهه زدن-از بیراهه رفتن-از جاده ی اصلی منحرف شدن

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

خداحافظی کردن-به درود گفتن

درگاهی-آستانه

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

 

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

 

زیر دل زدن-تهوع آوردن

انگشت کردن(انگشت رساندن)

 

دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

خایه دار-با جرات-شجاع
ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

ریگ دندان کسی شدن-مزاحم کسی شدن

رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن

 

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد
البرز-بلندقامت-دلیر

دل رحم-مهربان

ریختگی-ریزش
 

بومی-محلی-اهل همان سرزمین
حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

 

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

چرب دست-ماهر-زبر دست

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

 

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

چنگ به دل نزدن-ارزش نداشتن-قابل اعتنا نبودن-جالب نبودن

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن
تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن
زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن
دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ
پوست کنده-رک و بی پرده

خاله خرسه-دوست نادان

چتوَل-یک چهارم

چشم خوردن-نظر خوردن

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

چپری آمدن-زود آمدن

پاشیر-گودال پای شیر آب
بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده

دست اول-نو و تازه

پا منبری-شاگرد روضه خوان

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

آبدست(ماهر، استاد)

درگاهی-آستانه

چرمی-از جنس چرم

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

 

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

 

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن
آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

پر بدک-خیلی بد

 

دردسر-گرفتاری-سرگردانی
جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

اکبیری-زشت-بی‌ریخت

 

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

رودل-سنگینی معده

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

بد عنق-کج خلق-بد اخلاق

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

خیره-بی شرم-پر رو
از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

آواز دادن(خواستن)

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن
اجابت کردن معده-قضای حاجت

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)
دماغ سوختگی-خجالت زدگی-ناکامی
از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن
بریدن شیر-لخته لخته شدن شیر

اهل عمل-کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

بی معنی- بیخود

بازپرس-کسی که از متهم پرس و جو می کند

چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

جای سوزن انداختن نبودن-پر بودن-بسیار شلوغ بودن

پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

 

 
تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است
 

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

آخش درآمدن-از درد نالیدن

 

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن
ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش
خانه آبادان-عبارتی به عنوان سپاس

 
انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)
دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم
چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

حال و بار-وضع زندگی

به آخر خط رسیدن-به پایان کار

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

دک و پوز-دهان و لب و دندان

 

آدم-نوکر

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع
آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

اجل معلق-مرگ ناگهانی

 

دست بالا-حداکثر

جِر آمدن-اوقات تلخ شدن-زیر مقررات بازی زدن

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید
خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

 
زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

پر و بال-امکان-فرصت

تراشیده شدن-لاغر شدن

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

رم دادن-رماندن-فراری دادن

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن
خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

رحمت به . . .-صد رحمت به-هنگام برتری دادن چیزی به کار می رود: رحمت به آب حمام
خش افتادن-خراش افتادن
چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

دوبلور-دوبله کننده

 

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

بغداد آباد-شکم سیر

دستِ راست-سمت راست
خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

 

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

 

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

 

رج کردن-رج بستن

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن

احدالناس(کسی، فردی)

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

 

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

اوقات‌تلخی-ترش‌رویی-عصبانیت

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن
بد قدم-نامبارک-بد شگون
به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

زیر گرفتن-زیر کردن

توجیهی-برنامه های توضیحی

در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن
دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست
بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق
آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

جان به عزراییل ندادن-بسیار بخیل بودن-دیر مردن-سخت جان بودن