کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 228

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی
چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

دور از شما ب-لانسبت

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

زهره دان-کیسه ی صفرا

انسان بودن(شریف و درست بودن)

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

آب بستن در چیزی(آبکی و رقیق کردن)

 

دست کم گرفتن-کم بها دادن-اهمیت ندادن-حقیر شمردن

بامبول-حقه-کلک

چرسی-آدم معتاد-افیونی

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند
پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

 

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

خاک انداز-وسیله ای برای گردآوردن و حمل آشغال و زباله

 

 
تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

دو پا داشتن، دو پا هم قرض کردن-به چابکی گریختن
تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست
روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

تلکه بند شدن- تلکه کردن
دزد و حیز-نادرست و مکار

 

پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

 

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

چیل-آدم بد بیار
ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)

آبدست-ماهر-استاد
 

حق بردن-رشوه بردن-از راه حق و حساب گرفتن-درآمدی منظم داشتن

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف
پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز
جفت بودن-در جای خود قرار داشتن
دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری
دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین
آینه‌ی دست(تیغ و خنجر)

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد
تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

اوف شدن((به زبان کودکان) زخم شدن، درد داشتن)

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

حاجیت-بنده

در و تخته به هم خوردن-متناسب هم بودن-لایق هم بودن-با هم جور بودن

 
حرص خوردن-عصبانی شدن
پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

 
ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)
زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن
خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

 

پس خور-آن که بازمانده ی غذای دیگران را می خورد

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

خالی بند-چاخان-دروغ گو

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد
چپ رو-تند رو

ژوری-هیئت داوران

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

 
از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)
پای کسی نشستن-در انتظار وصل کسی بودن

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز
بچه ی-اهل ِ

دست فروشی-شغل دست فروش

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

تخم نابسمل لا-حرام زاده
به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن
از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

خط کش-وسیله ای برای زسم خط

 

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)
داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن
پا به رکاب-آماده ی رفتن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

چلو چو انداز-شایعه پخش کن

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

 

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

 
از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

 

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

 
رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی

جُربزه-قدرت-توانایی

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

خودخوری-حالت خودخور
چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

 

پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا
دلقک بازی-مسخره بازی

با دست و پا-آدم زرنگ
 

خجالت کشیدن-شرمنده شدن

تیز کردن گوش-دقت کردن برای درست شنیدن سخنی مهم

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن
به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

 

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن
تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

جا افتادن-سر جای خود آمدن
آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

دو پا-انسان

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

زنگ دندان ماندن-زمان درازی گرسنه ماندن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

 

برچسب زدن-تهمت زدن

 

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

چیز فهم-عاقل و فهمیده

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند

آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)
چیل-آدم بد بیار

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

زنکه-لفظی توهین و تحقیرآمیز به زن

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی
 

چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

انداختنی-جنس نامرغوب

دخترینه-دختر-مونث

بی ریش-ناجوانمرد-نامرد

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

 

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا

ارباب حجت-اهل منطق

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن
به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

پر عائله-کسی که اهل و عیال بسیار دارد

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

 

 
چهار دیواری کسی نشست کردن-بدبخت شدن-از کار و زندگی ساقط شدن
خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

 

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن

آمدن-آغاز به کاری کردن

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

 

 
ابوقراضه(ابوطیاره)

جیغ و ویغ-داد و فریاد
دست چین-گزیده-منتخب
 

پا گرفتن-رشد کردن-استوار شدن-سر و سامان یافتن-رونق گرفتن
پیل پیلی خوردن-در راه رفتن به چپ و راست متمایل شدن

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

د ِ-زود باش!

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

آی زرشک-آی زکی

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

 

 

 

ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

خایه دار-با جرات-شجاع
دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

 

زبان پس قفا-نوعی گل است

 

انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

ژله-لرزانک

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن
خرج و دخل کردن-برابر شدن هزینه و درآمد
از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

 

 

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

پروار-فربه-چاق

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

چشمه-نوع-قسم

تا-توانایی

آیه‌ی یاس(آن که بدبینی را به کمال می‌رساند)

درز را آب دادن-از راه به در شدن

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

جز زدن-ناله و زاری کردن

دزد زدن-مورد دزدی قرار گرفتن

چُل کلید-جام درویشان
دست کسی در کار بودن-شرکت داشتن در کاری
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

تشر تو شور کردن-هرت و پورت کردن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

از گلیم خود پا را درازتر کردن(از حد (توانایی) خود تجاوز کردن)

خبر گرفتن-پرسیدن

پیش پیشکی-از پیش

دق کردن-از غصه مردن

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن