کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 88

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

 

 

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

چرب دست-ماهر-زبر دست
آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل
دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون
زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن
با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

جگری-به رنگ جگر
تَشَر-پرخاش-عتاب-سرزنش آمیخته با فریاد
زیر تشکی-رشوه

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

حدمتکار-مستخدم

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن

از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت
چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

 
رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست
اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

درز را آب دادن-از راه به در شدن

حیوونی-نگا. حیوانکی

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)
اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن
ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته
روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن
حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن
حبه کردن-دانه دانه کردن

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور
بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه

 
برخورد-بهم خوردن-تصادف

 

دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن
پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

خودفروشی-فاحشگی-خیانت
خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

ادرار بزرگ-مدفوع

دوره-مهمانی-زمانه

زیر سبیلی در کردن-زیر سبیل در کردن

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

ادا اصول(ادا اطوار)

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

بلا گردان کسی شدن-به جان خریدن بلای کسی

زار زدن-سخت گریه کردن

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

آبدار(سخت، شدید، سنگین)

 

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

 

باد گلو زدن-آروغ زدن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

دندان-گاز

دو دل-مردد-بی تصمیم

چتوَل-یک چهارم
رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

ته خوار-بچه باز
آواز دادن-خواستن

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

 

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

 

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

 

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک
اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن
زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

درآمد-عایدی

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا
زیر دل کسی زدن-فدر ندانستن-بی اعتنا بودن
آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب
تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن
خاک به سری-همبستری زن با شوهر
خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت
دل واپسی-نگرانی-اضطراب

 

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

پته ی کسی را روی آب انداختن-راز کسی را فاش کردن-کسی را رسوا کردن

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

 

 
جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار
بازپرس-کسی که از متهم پرس و جو می کند

 

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

رمبیده-خراب شده-فرو ریخته
تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

به پول رساندن-فروختن

 

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

 

 

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

شعله‌ی آتش

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

تحصیل کرده-درس خوانده

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

حق نشناس-نا سپاس

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)
پاره آجر-شکسته ی آجر

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

تپل مپل-چاق و چله

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

 

پاکار-امر بر-پادو-مباشر

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

آلکلی-معتاد به الکل

چهل منار-تخت جمشید

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

تبانی کردن-پنهانی پیمان بستن-ساخت و پاخت

چنار عباس علی-متلک بد

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

تو سر چیزی زدن-از ارزش واقعی چیزی کاستن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

چوب بندی-داربست

دست بالا-حداکثر

 

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ
آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

از خود بودن(خودی بودن، محرم بودن)

 
دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن
بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

بی ریخت-زشت-بد ترکیب

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

خم شدن-دولا شدن

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه
خوش ِ کسی بودن-به هنگام شگفتی مانند چشمم روشن! گویند

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است
رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن

خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن
اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

جاده کوبی-راه صاف کردن
از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

 

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

ادا در آوردن(مسخرگی کردن، تظاهر کردن، تقلید کردن)

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

 

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان
دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار
 

دست و پا-توانایی-عُرضه

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

حلوا جوزی-آدم ساده دل و سر به راه-پر حوصله و مطیع

انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

دک و دنده-بالا تنه
بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی
پلاس-اثاث مختصر منزل

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

ازرق(چشم زاغ)

دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

البرز-بلندقامت-دلیر

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

 
زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است
 

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

بچگی کردن-بیخردانه

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن

ریق افتادن-ریغ افتادن

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه
ابرو انداختن-ابرو آمدن

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر
آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

پلاس-اثاث مختصر منزل

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن
حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد
دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

 
زائو-زنی که زاییده و در بستر است

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

جوان مرگ شده-نفرینی است به شخص جوان

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن
بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

 

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

اجباری بردن-کسی را به خدمت سربازی بردن

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

چاک زدن-نگا. چاک دادن

جوش خوردن معامله-انجام شدن معامله-منعقد شدن قرارداد
دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

ختنه نکرده-آزمند-پول پرست-نامسلمان-پدر سوخته

چاخان پاخان-دروغ

بابا بزرگ-پدر بزرگ

چار چشم-کسی مه عینک می زند

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

پَلِه-پول

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

 

جزغاله-سوخته-زغال شده

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

 
برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن
جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

جز و ولز-نگا. جز و وز
پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

 

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

 

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

 

روان کردن-از بر کردن

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

پا سوخت-پا بد-بد شانس

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست
دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن

چاچول باز-حقه باز-شیاد

دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

دو شاخ-دارای دو شقه

زیر گرفتن-زیر کردن

چش-چشم

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

 

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

به تور زدن- به تور انداختن

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

 
زردنبو-زردمبو

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن
خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن
رُک زده-زل زده-خیره شده

 

پشم و پیله-ریش

 

درشت-حرف زشت-دشنام

به چاک زدن-فرار کردن-جیم شدن

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

دَم نقد-آماده-حاضر

 
ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

پشت خاک انداز-بسیار کم-به اندازه ی پشت خاک انداز

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

چرک و خون-چرک آلوده به خون

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

 

دوا درمان-مداوا-معالجه

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

پلاس شدن-مدت زیادی در جایی ماندن-جایی را پاتوق خود کردن
پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود
بار خود را زمین گذاشتن-زایمان کردن
 

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک
اطفال باغ-گل‌های تازه

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

حرام و حرس-ریخت و پاش

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله
تخت و تبارک-با آسودگی خیال

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

راحتی-دمپایی

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

دیم کاری-کشاورزی دیم

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

درآمد-عایدی

چیز خور شدن-مسموم شدن

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)