لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 152

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

 

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن
بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن
انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)
بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است
حق دادن-تایید کردن

 

چین و چوروک-چین و شکن

از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)
چیز خور-مسموم شده

حضوری-رو در رو

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن
آن سفر-آن بار-آن دفعه

جوغ-جوی آب

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود
باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن
 

د ِ-پس-آخر
رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی
دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق
زرت و زورت-زرت و پرت

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف
زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب
حیوون-نگا. حیوان

خرس-چاق و درشت-تنومند

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق
 

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

 

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)

باب دندان-مناسب طبع و حال

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن
اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)
پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

 

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله
چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

از زبان افتادن-لال شدن

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن

 

جاری-زن برادر شوهر

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

 

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

آب آتش زده-اشک

از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

 
زنگ دندان ماندن-زمان درازی گرسنه ماندن

 

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

 

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

چنبره زدن-حلقه زدن
اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

از پاشنه در کردن-پیاده راه درازی را طی کردن

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

پَخ-مسطح-بی ژرفا
چشم و ابرو-زیبایی چهره

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

 

 

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

پیاله فروشی-میخانه

 
تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

خم شدن-دولا شدن

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

جگر-عزیز-عزیز دلم

آب آتش زده-اشک

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

 

آفتابی کردن-پدیدار کردن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

رشته فرنگی-ماکارونی

 

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

الانه-همین حالا-هم اکنون

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)
آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

راستی راستی-حقیقتن-واقعن
از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

چس خور-آدم خسیس-بخیل

 

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

دم دما-نزدیک-حدود-حوالی
روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن
پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده
بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن
تف توی یخه ی خود انداختن-خود را بد نام کردن

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

حلال-زن یا شوهر

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

از این حرف‌ها(مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد)

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

حتم داشتن یق-ین داشتن
 

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

 
 

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

برداشتن-قبول کردن-اختیار کردن

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

این دو کله‌دار(خورشید و ماه)

 

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

از پاشنه در آوردن-به هر گوشه و کنار سر کشیدن

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

خالی بند-چاخان-دروغ گو

داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس
چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی
جُستن-چیز گمشده را یافتن

اسم شب-کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

روی خود کشیدن-رو کشیدن

 

چرت زدن-گرفتار غلبه ی خواب بودن

تسمه از کدوی کسی بیرون کشیدن-پاپیچ نشدن-دست برداشتن

 

چِل-خل و دیوانه

 

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

زیر لبی-زیر زبانی

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

آب بستن در چیزی-آبکی و رقیق کردن

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

جور-هم طراز-اخت-هم زبان

 

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

پاتیل کسی در رفتن-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن

اجاق-دودمان

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

برو برگرد-چون و چرا

 

بار و بنه-وسایل سفر
چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع
باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود
جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن
پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

بی اُرس و پرس-بی مقدمه

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

چغندر پخته-لبو

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن
جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده
تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

 

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

زیر لبی-زیر زبانی

 

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

ختنه نکرده-آزمند-پول پرست-نامسلمان-پدر سوخته

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی
بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

خستگی در کردن-استراحت کردن

 

آلت فعل(وسیله‌ی انجام کار)
آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

 

دروغ دسته نقاشی-دروغ گنده-دروغ شاخدار

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن(از باران به ناودان پناه آوردن)

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

رسانه-وسیله ی ارتباطی

اجاق(دودمان)

پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

تف سر بالا-چیزی که مایه ی سرشکستگی و ننگ خود آدم باشد
احوال گرفتن-جویای حال شدن
خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

 
بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

رفتن تو هم-به فکر فرو رفتن-غمگین شدن-پریشان خاطر شدن

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

 

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

خورده برده-ملاخظه و پروا

اما توی کار آوردن-شک و تردید درست کردن-اشکال‌تراشی کردن

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)
دو به دو-دو تا دو تا

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

خِر-حنجره-گلو

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

 

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

 

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

چشم و ابرو-زیبایی چهره

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار

 

 

دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی
راحت کردن-کشتن

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

 

تگری-بسیار خنگ-یخچالی
 

خوش خوشان-اندک اندک-به تدریج-کم کم

اله و بله(چنین و چنان)

زه کشی-خشکاندن باتلاق از طریق کندن نهری برای حریان دادن آب راکد باتلاق به آن

 

 

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن

 

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

خونسرد-آرام-بی خیال

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

خوش بنیه-سالم و قوی

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

از صدقۀ سرِ-از عنایت و لطفِ

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

از خرس مویی کندن(از مردم خسیس چیزی درآوردن، هرچند ناچیز باشد)
از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)
دوری و دوستی-دوری برای دوام و پایداری دوستی لازم است

دریافت-گرفتن-ادراک

جا ماندن-فراموش شدن

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

 
خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

روغن داغ-روغن گداخته

 

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا

تریاکی-معتاد به تریاک
بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

تپل مپل-چاق و چله

چوغ-چوب

ابرو انداختن(ابرو آمدن)
خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

 

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

 

چغلی کردن-شکایت کردن

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

پس کشیدن-به عقب کشیدن
 

خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن

ادا در آوردن(مسخرگی کردن، تظاهر کردن، تقلید کردن)

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)
چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

 

بی فک و فامیل-بی کس و کار

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

 

 
حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس
خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

 

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر
پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن
تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

ذوق زده-بسیار خوش حال

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

تپلی-گرد و چاق

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

جاده کشیدن-راه درست کردن

 

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

از زبان افتادن(لال شدن)

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو