کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 378

بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

چینی بند زن-کسی که تکه های شکسته ی ظزوف را به هم می چسباند

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است
اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

 

چیز-آلت تناسلی

جایی که عرب نی انداخت-جایی پرت که در آن جا خبری از کسی نمی آید

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

چپ دادن-رد کردن

تو گود-ظرف عمیق برای آش و سوپ و جز آن ها

 

 

چروکیدن-چین دار شدن
آستین از دهان برداشتن-خندیدن

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

خبر داغ-خبر بسیار مهم

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن

 

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن
استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)
خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب

 
چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن
خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

 
رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

بفرما زدن-تعارف کردن

به امان خدا رها کردن-اصلا به فکر نبودن-فراموش کردن

حیوانی-نگا. حیوانکی

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن

خودسر-گستاخ-سرکش

 

بخور و نمیر-مقداری از غذا که تنها برای ادامه ی زندگی کفایت می کند

زردنبو-زردمبو
 

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند
پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

دست کردن-دست فرو بردن

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

دود چراغ-کشیدن شیره

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

زهره کردن-بسیار ترساندن
پُرز دادن-روی آتش گرفتن مرغ پر کنده برای سوزاندن پرهای ریز آن
بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد
برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی
چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی
زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد
بزن و برقص-پایکوبی-ساز و آواز-رقص و آواز
برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

 

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

دو پول-مبلغ بسیار ناچیز و اندک

 

خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

خلاص کردن-تمام کردن-کشتن

راست آمدن-درست درآمدن حدس و پیش بینی
دور دست-جایی دور

آب به چشم آمدن-طمع کردن
پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

(به زبان کودکان) زخم شدن

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن
دَدَر-بیرون-کوچه

 

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

باب شدن-معمول و رایج شدن

چشم کردن-چشم زدن

خِفت-نوعی گره

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن
بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک
اسب چوبین-تابوت

 

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

چتوَل-یک چهارم

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

 
اشک تمساح(گریه ی دروغین)

بد قدم-نامبارک-بد شگون

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

خودشیرینی-خوش رقصی-خود را صمیمی وانمود کردن

 

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

 

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن

چشمداشت-توقع-انتظار

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

خانه یکی-صمیمی و یکدل

 
جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن
حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر
آتشی-تندخو-زودخشم

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

چشم کردن-چشم زدن

 

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

زهکونی-اردنگی-تیپا

خشک شدن قر در کمر-به پایان نرساندن خودنمایی و جلوه گری

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا

 

چرکو-آدم کثیف
ته خوار-بچه باز

درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن
دست پیش-گدا

تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

زبر-خشن-غیر لطیف

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن
دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

خرده کاری-کار جزیی

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند
چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

چار سر-حرف مفت-متلک

تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن

رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار
ادرار کوچک-شاش

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

 

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

ته دار-پایه دار
پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

حتم داشتن یق-ین داشتن

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

 

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

 

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

 

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

جا افتادن-سر جای خود آمدن
 

 

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

 

تخم چهارشنبه-حرم زاده-ناسزایی برای بچه های شریر

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

انگولک کردن-سر به سر گذاشتن-با انگشت به چیزی ور رفتن-انگشت رساندن

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

چِرت-حرف بی معنی و نامربوط

پِشک-نرمی و پرده های بینی

به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن
ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن
بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن
چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

دسته پل-الک دولک

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

 

از زمین سبز شدن(ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن، به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن)

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

جاهل-جوان-نادان

خوشگلک-با خوشگلی اندک

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

چشم زاغ-بی شرم

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

بسیار دلواپس و نگران بودن
چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

 
از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

چفت کردن-با زنجیر بستن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

پیشکار-رییس دارایی شهر یا استان

خودخوری-حالت خودخور

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

از کیسه خوردن-از جیب خوردن

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

پشت خاک انداز-بسیار کم-به اندازه ی پشت خاک انداز

 

پِر پِر-در زبان کودکان : صدای پریدن پرنده

چله نشستن-بیرون نیامدن از خانه-خانه نشین شدن

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

دسته جمعی-باهم-گروهی

زُل-خیره

خود را خوردن-رنج بردن

 

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

حنای کسی رنگ نداشتن-اعتبار نداشتن-دارای نفوذ نبودن

پیسی-بد رفتاری-آزار

 

 

چموش-سرکش-یکدنده

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید
جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

 

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه
چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

رضا ترکی-پارچه ی ابریشمی یزدی که در مشهد به آن علی شیر خدا می گویند.

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن
ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

 

 

خرج راه-هزینه ی سفر

 

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

رجاله-اراذل و اوباش

خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است
توپ-پرشده-کامل-بی نیاز
دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن
دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن
ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

دل و دماغ-دل و حوصله

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

 

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

 

آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص

زرت و پرت-چرت و پرت

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

به خرج کسی نرفتن-بر کسی تاثیر نکردن-بر کسی موثر واقع نشدن

اجابت کردن معده-قضای حاجت

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن
چوب در چیزی کردن-تحریک کردن
پابوسی-زیارت
آش نذری-آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن
آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

 
دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام
تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

چشم زهره گرفتن-ترسانیدن

 

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

 

ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

 

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

پیش کردن گربه-راندن گربه