لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 112

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

 

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

 

از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

چاسان فاسان-آرایش-بزک

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

بوق سگ-بسیار دیر وقت
تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن
چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن

 

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)
آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

دوره-مهمانی-زمانه

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

پت پتی-موتور سیکلت

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

آشنا روشنا(دوست آشنا)

 

زبان بندان کردن-دهان همه را با ایجاد وحشت بستن و سپس چاپیدن
رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

آب تاختن(پیشاب کردن)

 
آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

داداشی-برادر در زبان کودکان

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

برآورد-تخمین

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

تر دماغ-سرحال-شنگول

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

چال افتادن-گود شدن

دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن
حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن
خلاص-خارج از دنده بودن موتور

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

زیاده روی-افراط-اسراف

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

دنباله رو-پی رو-مقلد
اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

 

تمام و کمال-کامل-به تمامی

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن
با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)
خوره-جذام-آکله

دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

دل کسی آمدن-دل آمدن

خبره-ماهر-استاد

دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

خدا-بسیار زیاد-فراوان

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

بی شوخی-جدا-بدون شوخی

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)
 

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن
حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

تُف به دهن-حیرت زده

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

چاق کردن دنده-به دنده گذاشتن اتوموبیل

 

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن
خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

خالی خالی-بدون چیز دیگری

حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

باد خوردن-هوا خوردن

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

تق چیزی در آمدن-گند کاری بالا آمدن-فاش شدن امری پنهان

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

جوغ-جوی آب

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

احوال گرفتن-جویای حال شدن

 

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور
اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

 

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن
راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

 

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن
جامه شور-رختشوی

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

دله بازی-رفتار آدم دله

جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

دوندگی-سعی و کوشش

 
 

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

بند و بساط-اسباب مختصر زندگی

چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن
خرمن-انبوه و پرپشت

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن
زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

پا پس کشیدن-عقب کشیدن

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

تَک تَک-یکی یکی-جدا جدا

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

 

از ته دل-از سر صدق و صفا
چراغ پیه سوز-چراغی فتیله ای که سوخت آن از پیه بود

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

دید زدن-چشم چرانی کردن-دور و بر را نگاهی انداختن

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند

 

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

خونسرد-آرام-بی خیال

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

 

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

 

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

حَب-قرص

چله-چاق-چرب و چیلی
دو زاری-سکه ی دو ریالی

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن
به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن

ز ِله-ستوه-عجز

 

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

 

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است
چشم خوردن-نظر خوردن

توپ در کردن-توپ انداختن
اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

چوب آخر را زدن-پایان کاری را اعلام کردن-مانند در حراج
دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

 

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن
جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود
خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن
پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

 

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

 

خاطر داشتن-به یاد داشتن

 

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود
پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

جن زده-دیوانه

دل واپس-نگران-چشم به راه-مضطرب

چشم شور-آن که چشم زخم زند

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

 

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)
چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

 

چراغ توری-چراغی نفتی که نور آن با توری مخصوصی پخش می شود
حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

آی زرشک(آی زکی)

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

خم شدن-دولا شدن

 

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

چادر سر کردن-چادر پوشیدن

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن
داغ دیدن-شاهد مرگ عزیزی شدن

ژست گرفتن-به بدن و چهره ی خود حالت ویژه ای دادن
چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری
پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

 

بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

 

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن
دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

رو به راه-آماده-مهیا-منظم

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو
 

 

حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز

بمیرم-قربان بروم

اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک
ادب شدن-فهمیدن-با تنبیه عاقل شدن-تجربه آموختن-آدم شدن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)
خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه

 

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

 

دور و دراز-فراخ و وسیع

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن(حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن)

پیاله فروشی-میخانه

ابرو انداختن-ابرو آمدن

پای خود را جای پای دیگری گذاشتن-از کسی تقلید کردن
آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

 
زبان در قفا-زبان پس قفا

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

دو زاری-سکه ی دو ریالی

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

بار سرکه- ترش ابرو

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت
پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن
دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

جز جگر زده-نفرینی است به معنی دل سوخته بر اثر اندوه و مصیبت-گرفتار به بلا

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

تنگ دل کسی نشستن-بسیار نزدیک کسی نشستن-از کسی جدا نشدن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

زیر تبری-کنده ای که هیزم شکن روی آن با تبر هیزم می شکند

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

آب نخوردن-درنگ نکردن

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

اختر در پیراهن کردن-بی قرار کردن
اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)